BOŞANMA DAVASI VE BOŞANMA SEBEPLERİ
Boşanma, evliliğin hukuk bakımından sona ermesini ifade eder. Boşanma ile taraflar arasında hukuk düzenince tanınan aile birliği ve bağları tamamen sona erdirilmiş olur. Boşanma sebepleri kültür ve gelenek-göreneklerin de etkisiyle toplumlar arasında farklılık gösterir. Ülkemizde de boşanma sebepleri Türk aile yapısı ve geleneklere göre şekillendirilerek modern aile hukuku kurallarına da paralel şekilde Türk Medeni Kanunu’muzda düzenlenmiştir. Boşanma sebepleri, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’muzun 161-166. Maddeleri ile düzenlenmiştir. Kanun hükümlerinin yanı sıra Yargıtay’ın aile hukuku ve özellikle de boşanma davaları hakkında verdiği kararlar sürecin doğru ve eksiksiz bir şekilde yürütülmesi için oldukça önemlidir. Zira insan ilişkilerinin sürekli olarak değişmesi ve farklılaşması aile ilişkilerine de büyük ölçüde etki etmektedir. Bu noktada kişiler arasında çıkan uyuşmazlıkların çözümü o kadar da kolay olmamakta ve değişen ilişkilere uygun olarak hukuk kurallarının yorumlanması gerekmektedir. Hukukumuzda iki tür boşanma davası bulunmaktadır. Bunlar anlaşmalı ve çekişmeli boşanma davalarıdır.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI
Çekişmeli boşanma davası eşlerin, boşanmanın sonuçları ve boşanmanın fer’i niteliğindeki konulardan en az birisi hakkında anlaşmazlığa düşmeleri durumunda mahkemeye başvurmak suretiyle mahkeme kararıyla boşanmalarıdır. Anlaşmazlığa neden olan konulara örnek olarak; nafaka, velayet, ziynet eşyaları, tazminat, mal paylaşımı gibi konular verilebilir. Hakim, boşanma iradesini mahkemeye ileten eşin ileri sürdüğü boşanma sebeplerini ve olayları ispat kabiliyetini değerlendirerek boşanmaya ve boşanmanın getirdiği diğer konularda karar verecektir. Bu nedenle tarafların sadece boşanma iradelerini ve ileri sürdükleri sebepleri anlatmaları boşanmaya karar verilebilmesi için yeterli değildir, boşanmak isteyen eş olayları mahkeme huzurunda ispat ederek mahkemede kanaat uyandırmalıdır. Türk Hukukunda boşanma sebepleri özel boşanma sebepleri ve genel boşanma sebepleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Özel boşanma sebepleri: zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, terk, akıl hastalığı iken genel boşanma sebepleri ise evlilik birliğinin temelden sarsılması ve anlaşmalı boşanmadır. Özel boşanma sebepleri kanunda sınırlı sayıda sayılmıştır.
Özel Boşanma Sebepleri
Özel boşanma sebeplerinin var olması durumunda bu sebebe dayanan eş diğer eşin kusurlu olduğunu ispatlamak zorunda değildir. Sadece özel boşanma sebebine dayanan olayı ispat emesi yeterli olacaktır. Genel boşanma sebeplerini ileri ileri sürerek boşanma talebinde bulunan taraf ise karşı tarafın kusurlu olduğu ispat etmek zorundadır.
1-Zina
Zina TMK’da 161.maddede düzenlenmiştir. Zina, eşlerden birinin evlilik dışı biriyle cinsel ilişkiye girmesini ifade eder. Evlilik birliği sürdüğü müddetçe eşlerin sadakat yükümlülüğü bulunmaktadır. Zina için cinsel bir ilişkinin varlığı aranır. Bir eşin evlilik dışı karşı bir cinse gösterdiği yakınlaşmalar, flört durumları zina olarak kabul edilmemektedir. Bu durumda diğer boşanma sebepleri ileri sürülebilir. Davaya hakkı olan eş, boşanma sebebini öğrendiği andan itibaren 6 ay içerisinde ve her hâlde zina eyleminin gerçekleşmesinden itibaren 5 yıl içerisinde dava açmak zorundadır. Bu sürelerin kaçırılması durumda zina nedeniyle açılan boşanma davası kabul edilmeyecektir. Ayrıca zina eylemini affeden eşin dava hakkı ortadan kalkar. Zina eyleminin tekrarlanması durumunda ise zina boşanmaya sebep olarak gösterilebilir.
2- Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış
Eşlerden biri diğerinin hayatına kastederse veya pek kötü davranırsa ya da ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunursa diğer eş, bu sebeplerden birinin varlığı halinde boşanma davası açabilecektir. Hayata kast, eşlerden birinin diğerinin hayatını kasten sonlandırmak amacıyla giriştiği fiilleri ifade eder. Hayata kast eden eşin bu fiilleri mutlaka kasten gerçekleştirmesi gerekmektedir.
Pek kötü davranış ise kişinin vücut bütünlüğünü bozan davranışlardır. Örnek olarak işkence etmek, dövmek gibi fiiller gösterilebilir.
Onur kırıcı davranış ise eşe hakaret ederek, küçük düşürerek kişinin toplum nezdindeki onuru kırmak şeklinde gerçekleşebilir. Bu nedenle boşanma kararı verilebilmesi için ağır onur kırıcı bir davranışın gerçekleşmesi gerekmektedir. Davaya hakkı olan eş, boşanma sebebini öğrendiği andan itibaren 6 ay içerisinde ve her hâlde eyleminin gerçekleşmesinden itibaren 5 yıl içerisinde dava açmak zorundadır. Bu sürelerin kaçırılması bu fiiller nedeniyle açılan boşanma davası kabul edilmeyecektir. Bu fiilleri affeden tarafın dava hakkı yoktur.
3-Terk
Eşlerden biri evlilik birliğinin kendisine yüklediği yükümlülüklerden kaçmak amacıyla diğerini terk ederse veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmez ise terk edilen eş boşanma davası açabilir. Lakin boşanma kararı verilebilmesi terkin en az kesintisiz şekilde 6 ay sürmüş olması, dava açılması sırasında terkin devam ediyor olması ve hakim ya da noter tarafından yapılan ihtarın sonuçsuz kalmış olması gerekmektedir. Bu şartların varlığı halinde boşanma kararı verilecektir. Ayrıca diğer eşi ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır.
4-Suç işleme Ve Haysiyetsiz Hayat Sürme
Eşlerden biri küçük düşürücü bir suç işler veya haysiyetsiz bir hayat sürerse ve bu sebeplerden ötürü diğer eşten birlikte yaşam sürdürmesi beklenemezse diğer eşin her zaman dava açma hakkı bulunmaktadır. Eş tarafından işlenen her suç bu kapsamda değerlendirilemeyecektir. Küçük düşürücü suçlara hırsızlık, cinsel istismar gibi suçlar örnek olarak gösterilebilir. Haysiyetsiz hayat sürme ise toplum nezdinde kabul görmeyen, toplumca kabul görmüş temel değerlere aykırı bir şekilde hayat sürmektir. Jigololuk, kumarbazlık, ayyaş olmak gibi örnekler sayılabilir. Bu sebeplerle boşanma davası her zaman açılabilir. Affeden taraf da bu davayı açabilecektir.
5-Akıl Hastalığı Nedeniyle Boşanma Davası
Evlilik birliği içerisinde eşlerden birisi akıl hastalığına tutulursa ve diğer eş için ortak hayat çekilmez hale gelirse bu sebeple boşanma davası açılabilir. Lakin akıl hastalığının resmi sağlık kuruluşlarından alınan raporla tespit edilmesi ve akıl hastalığının kalıcı olduğunun ortaya konulması gerekmektedir.
Genel Boşanma Sebepleri
A-Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması
Taraflar arasındaki ortak yaşam çekilme hale gelmişse ve evlilik birliği kendilerinden beklenmeyecek şekilde sarsılmışsa eşlerden her biri boşanma davası açabilir. Kanun bu sebepleri sınırlı sayıda saymamış sadece bir çerçeve oluşturmuştur. Zira taraflar arasındaki ilişkiler oldukça farklılık gösterebilmektedir. Boşanmaya karar verilebilmesi için dava çan eşin kusursuz veya diğer eşten daha az kusurlu olması gerekmektedir.
B-Anlaşmalı Boşanma
Anlaşmalı boşanma davasında evliliğin, en az 1 yıl sürmüş olması gerekmektedir. Eşlerin her ikisi de boşanma iradesiyle ve boşanmanın fer’ileri (velayet,nafaka vs.) konusunda ortak olarak hazırladıkları protokol ile veya duruşma sırasında hazır bulunarak beyanlarını tutanağa geçirmek suretiyle ya da bir eşin açtığı boşanma davasını diğer eşin kabulüyle boşanma gerçekleştirilebilir. Fakat ne şekilde olursa taraflar bizzat kendileri duruşmaya katılarak boşanma iradelerini açıklamaları gerekmektedir. Bu durum boşanmanın bir kişilik hakkı olmasından kaynaklanır. Anlaşmalı boşanma halinde evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı kabul edilecektir. Hakimin, tarafların çocuk ve diğer konularda aldıkları kararı uygun bulup bulmama konusunda takdir yetkisi vardır. Hakim, çocuğun menfaatini ve diğer sonuçları dikkate alarak tarafların anlaştıkları konularda değişikliğe gidebilir. Bu durumda taraflar, hakimin karar verdiği konuları kabul etmek suretiyle anlaşmalı olarak boşanabilirler. Aksi takdirde dava çekişmeli boşanma davasına evrilecektir. Anlaşmalı boşanma davası yetkili Aile Mahkemesinde açılmalıdır.
Sonuç itibariyle boşanma davaları oldukça detaylı ve önemli davalar olup muhakkak bir uzman avukat aracılığıyla takip edilmelidir ki herhangi bir hak kaybı yaşanmasın. Alanya Hukuk Bürosu alanında uzman avukatları ve hukuki danışmanları aracılığıyla boşanma davalarında müvekkillerine profesyonel avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmeti sağlamaktadır.