İHALENİN FESHİ
Borçlunun borcunu, vadesinde veya kendi rızasıyla ödememesi durumunda devreye İcra ve İflas hukuku girer. Modern hukuk sistemlerinde kişinin hakkını kendisinin zorla almasının (ihkak-ı hak yasağı) yasak olmasına paralel olarak İcra İflas Hukukunda da alacaklının alacağını kendi başına alması yasaklanmıştır. Zira alacaklının, hukuk dışı yöntemlerle ve devlet desteği olmadan alacağını tahsil etmesi durumunda toplumsal düzenin varlığından söz edilemez. Bu nedenle alacaklının haklarının korunması ve alacağının tahsil edilmesi devletin yükümlülüğündedir. Borçlunun borcunu vadesinde veya kendi rızasıyla ödememesi durumunda, borcun devlet tarafından zorla tahsil edilmesi, cebri icra olarak adlandırılmıştır. Borcu ödenmeyen alacaklı, İcra dairesine başvurarak alacağının tahsil edilmesi için icra takibi başlatabilir. İcra takibinin kesinleşmesi ile birlikte, borçlunun malvarlığında bulunan taşınır veya taşınmaz malları icra müdürlüğünce haczedilir. Haczedilen mallar alacaklının satış talebi üzerine, İcra Müdürlüğü tarafından paraya çevrilmek suretiyle alacaklıya ödenir. Şayet paranın haczi söz konusuysa, haczedilen para başka bir işleme gerek olmaksızın alacaklıya ödenir.
İcra İflas Hukukuna göre haczedilen edilen mal veya hakların paraya çevirme işlemi açık artırma ve pazarlık usulü olmak üzere iki şekilde yapılabilmektedir. Haczedilen taşınır mallar kural olarak açık artırma usulüyle, istisnai olarak pazarlık usulüyle paraya çevrilirken; taşınmaz mallar sadece açık artırma ile paraya çevrilebilmektedir. İcra Müdürlükleri tarafından yapılan bu satış işlemleri sırasında usulsüzlük yapılması halinde, ihalenin iptal edilmesi için şikayet yoluyla İcra mahkemesinden ihalenin feshi istenmelidir. İhalenin feshi, İİK’nun 134.maddesinde düzenlenmiştir. 134.madde sadece açık artırma usulüne uygulanmaktadır, paraya çevirme işleminin pazarlık yoluyla yapılması durumunda ihalenin feshi mümkün değildir.
İHALENİN FESHİNDE USUL
İhalenin feshi, kanunda belirtilen kişiler tarafından kural olarak ihale tarihinden başlayarak 7 gün içinde talep edilmelidir. Şikayetin süresinde yapılmaması durumunda bir daha ihalenin feshi istenemeyecektir. İhaleye fesat karıştırıldığının sonradan öğrenilmesi, satış ilanın ilgililere tebliğ edilmemesi ve satılan malın esaslı niteliklerinde hataya düşüldüğünün sonradan öğrenilmesi durumunda bu süre öğrenme tarihinden itibaren işlemeye başlar. Süre öğrenme tarihinden itibaren işlemeye başlasa dahi ihale tarihinden 1 yıl geçtikten sonra ihalenin feshi talep edilemeyecektir.
İhalenin feshi, satışı gerçekleştiren icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesinden talep edilmelidir. İhalenin feshine ilişkin şikayetin yöneltildiği icra mahkemesinin yargılama sonucunda vereceği kararların kesin hüküm teşkil etmesinden dolayı, bu kararlar için yargılanmanın yenilenmesi yoluna gidilebilir.
İhalenin feshi talebinin mahkeme tarafından esastan reddedilmesi durumunda, fesih talep eden kişi aleyhine ihale bedelinin %10’u oranında para cezasına hükmedilir. Şayet ihalenin feshi talebi usulden reddedilirse ilgili kişi para cezasına hükmedilmeyecektir.
Mahkeme tarafından yapılan yargılama sonucunda ilgilinin talebi kabul edilirse, ihalenin feshedilmesine karar verilir. Bu durumda alıcının ihale yoluyla kazandığı mülkiyet hakkı son bulur ve ödemiş olduğu bedel kendisine iade edilir.
İHALENİN FESHİNİ KİMLER TALEP EDEBİLİR?
İhalenin feshini sadece kanunda belirtilmiş olan kişiler talep edebilirler. İİK’nun 134.maddesinin 2.fıkarasında ihalenin feshini talep edebilecek kişiler sınırlı sayıda belirlenmiştir. Bu maddeye göre satış talep eden alacaklı, borçlu, tapu sicilindeki ilgililer (taşınmaz mal söz konusu ise), pey sürmek suretiyle ihaleye katılanlar, yurt içinde bir adres göstermek şartıyla icra mahkemesinden şikayet yoluyla ihalenin feshini talep edebilirler.
İHALENİN FESHİ SEBEPLERİ NELERDİR?
İhalenin feshi sebepleri İİK 134.maddesinde sayılmıştır. 134.madde, hem taşınır hem de taşınmaz malların açık artırma(ihale) yolu ile paraya çevrilme işlemleri sırasında yapılan usulsüzlükler için uygulanmaktadır. Yargıtay kanunda yazılan bu sebepleri dört başlık altında sınıflandırmıştır. Bunlar; açık artırmaya hazırlık sırasındaki hatalı işlemler, ihalenin yapılmasın sırasındaki hatalı işlemler, ihaleye fesat karıştırma, alıcının taşınmazın önemli nitelikleri hakkında hataya düşürülmüş olması şeklinde sıralanmıştır.
1) Açık Artırmaya Hazırlık Sırasındaki Hatalı İşlemler
gibi açık artırmaya hazırlık aşamasındaki hatalı işlemler kanuna, mevzuata aykırı olup ihalenin feshi talep edilebilir.
2)İhalenin Yapılması Sırasındaki Hatalı İşlemler
İhalenin feshi nedenleri ihalenin yapılması sırasında da ortaya çıkmış olabilir. İhalenin yapılması sırasında meydana gelen usulsüzlüklere aşağıdaki durumlar örnek olarak verilebilir;
3) İhaleye Fesat Karıştırma
Kanuna veya ahlaka aykırı eylemlerle ihaleye fesat karıştırılması, ihalenin feshi sebeplerinden kabul edilmiştir. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin 02/12/2014 tarihli kararına göre, ihalenin amacına ulaşmasını, malın gerçek değerinde satılmasını, ihalenin sağlıklı ve normal şartlarda yapılmasını engelleyici, dürüstlük kuralları ile bağdaşmayan davranışlarda bulunulması ve ihaleye katılımı engel olunması ihaleye fesat karıştırma niteliğindedir. Açık artırmaya katılmaya engel olunması veya para teklif ederek ihaleye katılan kişilerin ihaleden çekilmelerinin sağlanması, ihaleye fesat karışmaya örnek olarak gösterilebilir.
4) Alıcının Taşınmazın Önemli Nitelikleri Hakkında Hataya Düşürülmüş Olması
Alıcının açık artırmaya konu taşınır veya taşınmaz malın esaslı niteliklerinde hataya düşmüş olması da ihalenin feshine konu olabilmektedir. Satış konusu malın şartnamede belirtilen yüz ölçümünün gerçektekiyle uyuşmaması, artırmadan önce satışa konu malın kamulaştırılmasına karar verilmiş olması fakat şartnamede bu bilginin yer almaması gibi durumlar ihalenin feshi nedenleri arasında gösterilebilir.
Sonuç itibariyle İHALENİN FESHİ oldukça detaylı ve önemli konular olup muhakkak bir uzman avukat aracılığıyla takip edilmelidir ki herhangi bir hak kaybı yaşanmasın. Alanya Hukuk Bürosu alanında uzman avukatları ve hukuki danışmanları aracılığıyla İHALENİN FESHİ konularında müvekkillerine profesyonel avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmeti sağlamaktadır.